VII Międzynarodowy Festiwal Teatralny Retroperspektywy
Teatr między Słowami
24 - 26 sierpnia / 31 sierpnia - 02 września 2018
Teatr CHOREA / Łódź
Międzynarodowy Festiwal Teatralny Retroperspektywy jest jedynym festiwalem w Polsce, który w teatrze odrzuca podziały na gatunki i nurty i nie różnicuje artystów na zawodowców i amatorów, prezentując jednocześnie najciekawsze zjawiska teatralne, definiujące kulturową tożsamość współczesnego człowieka. W proponowanych przez nas wydarzeniach tożsamość ta jest określana nowoczesnym językiem sztuki, podążającym własnymi ścieżkami i szukającym na różne sposoby odniesień do tradycji.
To tutaj, co dwa lata, spotykają się wybitni muzycy, ludzie tańca i mistrzowie słowa. Ci ostatni stanowili dominantę edycji w 2018 roku – zatytułowanej „Teatr między słowami”. W całkowicie odmiennych propozycjach spotkaliśmy takich twórców jak Maja Komorowska, Irena Jun czy Mariusz Bonaszewski. Usłyszeliśmy słowa Adama Mickiewicza, Isaaca Bashevisa Singera, Nikosa Kazantzakisa, Czesława Miłosza, Wisławy Szymborskiej i Zbigniewa Herberta. Posłuchaliśmy pieśni tradycyjnych i muzyki eksperymentalnej. Zobaczyliśmy spektakle, które wyznaczają nowe myślenie o teatrze, zacierają różnice między koncertem i misterium, widowiskiem i rytuałem. Wcielają słowo w ciało, a aktora w pieśń i ruch. Znaki teatralne zamieniają w sensy, a spotkania artystów z widzem w nadzieję.
Dzisiaj – w czasach wielkich napięć i zagrożeń – każda edycja Festiwalu Retroperspektywy konsekwentnie prezentuje znakomite dokonania światowego teatru, muzyki i tańca, które niosą olbrzymi ładunek humanizmu i wiary w człowieka – czyli tego, co jest teraz niezbędne by zgasić niebezpiecznie tlący się lont.
Tomasz Rodowicz
Dyrektor Artystyczny
Międzynarodowego Festiwalu Retroperspektywy
Słowo - między koncertem a misterium, widowiskiem a rytuałem -
- wyznacza program Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Retroperspektywy 2018
Paweł Passini, Mariusz Bonaszewski, Paweł Janyst i D‘Roots Brothers, czyli neTTheatre w jubileuszowym koncercie. Master class z mistrzyniami słowa - Mają Komorowską i Ireną Jun. Do tego uznane spektakle i wydarzenia muzyczne z Portugalii, Izraela, Białorusi czy Grecji, opowieść o człowieku w zderzeniu z cyberświatem w premierowym przedstawieniu w reżyserii Tomasza Rodowicza oraz… sekretne życie społeczne pszczół. Na przełomie sierpnia i września Teatr CHOREA po raz kolejny zaprosił widzów do wspólnych poszukiwań w ramach Międzynarodowego Festiwalu Retroperspektywy. Tegoroczna edycja przebiegała pod hasłem: Teatr między Słowami.
Organizowane co dwa lata Retroperspektywy to miejsce konfrontacji artystycznych teatru niezależnego oraz mainstreamowego, platforma spotkań, warsztatów i dyskusji.
– Jako jedyny festiwal w Polsce odrzucamy podziały na gatunki i nurty. Nie różnicujemy artystów na zawodowców i amatorów. Prezentujemy najciekawsze zjawiska teatralne, definiując kulturową tożsamość współczesnego człowieka – mówi Tomasz Rodowicz, dyrektor artystyczny festiwalu. – Program tegorocznej edycji skonstruowaliśmy tak, by pokazać najbardziej skrajne i różnorodne sposoby użycia SŁOWA w teatrze współczesnym. Zobaczymy więc spektakle, które wyznaczają nowe myślenie o teatrze, zacierają różnice między koncertem i misterium, widowiskiem i rytuałem. Wcielają słowo w ciało, a aktora w pieśń i ruch – podkreśla Rodowicz.
Przed widzami, począwszy od 24 sierpnia, dwa weekendy przeglądów spektakli i wydarzeń muzycznych. Na sobotnie i niedzielne przedpołudnia zaplanowano warsztaty i master class, a po przedstawieniach rozmowy z twórcami.
W programie między innymi poetyckie spotkanie z jedną z najwybitniejszych polskich aktorek – Mają Komorowską, podczas którego poezja wielkich polskich mistrzów słowa jak Herbert, Miłosz, Pawlikowska-Jasnorzewska, stała się dla artystki narzędziem do tworzenia żywej relacji z widzem.
W głośnym monodramie "Matka Makryna", stworzonym na podstawie powieści Jacka Dehnela, zobaczyliśmy z kolei Irenę Jun, uznawaną za jedną z najlepszych wykonawczyń ról Beckettowskich na świecie. Tym razem wystąpiła w monologu przeoryszy klasztoru bazylianek w Rzymie, która w latach 40. XIX wieku stała się obiektem fascynacji i uwielbienia polskiej emigracji i europejskiej prasy. Tajemnicza kobieta sięgnęła szczytów władzy, zarówno świeckiej, jak i kościelnej.
Retroperspektywy to wydarzenie międzynarodowe. Dają możliwość prześledzenia zjawisk we współczesnym teatrze na świecie, stąd obecność zagranicznych gości. Wśród nich wybitna i wielokrotnie nagradzana grupa tancerzy z Portugali – Vortice Dance Company. Jej widowisko taneczne "Home 2.0.", w którym wizualizacje w pełni współgrają z tancerzami, mówi o kulturze i wartościach, poprzez opowieść o psychospołecznej adaptacji astronautów, żyjących w odizolowanym środowisku statku kosmicznego, tworzącego swoisty dom w kosmosie.
Festiwalowa publiczność zobaczyła też przedstawienie "Lear. The Bastard's Story" izraelskiej grupy Malenki Theatre. Grupa wykorzystuje na scenie laki teatralne i marionetki. W warstwie dramaturgicznej trawestacja na temat dzieła Wiliama Szekspira skupia się na bezwzględnej i niepohamowanej walce o dziedzictwo.
Z kolei spektakl "ACESTICA – Nikos Kazantzakis: Śpiewy z Krety" greckiego Omma Studio Theater, nazywany przez twórców „opusem”, przyjmie formę teatralnego rytuału, czerpiącego siłę z ludzkiego głosu, jest formą badania związków między teatrem i obrzędem. Sam tekst – "AESCETICA: Salvatores Dei" to seria duchowych ćwiczeń napisana przez uznanego na całym świecie greckiego autora Nikosa Kazantzakisa, pochodzącego z Heraklionu na Krecie.
W festiwalowym programie znalazł się też koncert "Pokój jej cieniom" tria wokalnego Trzy Dni Później, któremu towarzyszył nagradzany altowiolista Paweł Odorowicz. Utwory pochodzą z trzeciego albumu grupy o tym samym tytule i stanowią zbiór własnych oraz zebranych impresji muzycznych. Słowa i melodie ukazują wielokulturowość Dolnego Ś́ląska, z którego pochodzą wokalistki. Artystki opisują go jako tygiel wydarzeń historycznych i społecznych, widziany oczami kobiet na przestrzeni kilku wieków. Obok rodzinnych wspomnień, pojawiają się te, oparte na twórczości Anny Louise Karsch czy Ester Golan.
Do osobistych doświadczeń odwołuje się też Aurora Lubos w swoim performensie "Welcome/Witajcie". Niezależna artystka związana z gdańską i brytyjską sceną tańca współczesnego, ma na koncie kilka mocnych, autorskich spektakli solowych. Działanie, które zaprezentowała w Łodzi to jej komentarz w sprawie imigrantów ginących na morzu, próba przeniesienia odległych obrazów w naszą rzeczywistość, polską, namacalną, wzbudzenia empatii w oglądających, niereagujących, obserwatorach.
Natomiast Galeria i Pracownia Art Brut oraz Igor Gawlikowski zaprezentowali "Słowa" – wystawę i multimedialny muzyczny performens, którego bezpośrednią inspirację stanowią prace twórców zrzeszonych we wrocławskiej Galerii i Pracowni Art Brut. Kluczem dla działań performatywnych jest „słowo”, które w kontekście prac twórców zyskuje nowe, rozszerzone znaczenie.
Retrospektywy to również spektakle Teatru CHOREA. Pierwszy z nich to premiera "2.0.4.5. Miniopera metafizyczna" w reżyserii Tomasza Rodowicza. Rok 2045 jest określany przez naukowców jako data, w której człowiek osiągnie nieśmiertelność. Spektakl jest głosem w dyskusji o kondycji duchowej współczesnego człowieka i zagrożeń związanych z cyberświatem. Na ile prace nad sztuczną inteligencją i najnowszymi narzędziami do zabijania, stanowią rzeczywiste zagrożenie dla gatunku ludzkiego?
Druga z propozycji Teatru CHOREA to "Rój. Sekretne życie społeczne" w reżyserii Janusza Adama Biedrzyckiego, czyli historia o rolach społecznych, rodzinnych więziach, religijnym podporządkowaniu i miłosnej manipulacji, która stanowić ma źródło pogłębionej wiedzy o analogiach między światem ludzkim i światem pszczół. Po raz kolejny Teatr CHOREA do współpracy zaprosił osoby niewidome i słabowidzące.
Organizatorzy festiwalu nie zapominają o najmłodszych widzach. Dla widzów od piątego roku życia mają widowisko "Bracia Polarnej Zorzy", oparte na mało znanych baśniach i legendach krajów nadbałtyckich. Spektakl jest wielowarstwowy, bogaty i piękny na poziomie muzyki, obrazu oraz światła. Warstwę muzyczną stworzyli artyści związani z Teatrem CHOREA i Chórem Teatru CHOREA. Wielobarwne obrazy tworzą aktorzy Teatru Figur z Krakowa – jednego z najbardziej znanych teatrów cieni w Polsce.
Na finał festiwalu - muzyka słów oraz słowa wydobyte z muzyki - w ramach koncertu neTTheatre. Program tego bogatego, muzycznego wydarzenia, stworzony został z okazji dziesięciolecia teatru i łączy fragmenty najgłośniejszych spektakli grupy: "Kukła. Księga Blasku", "Znak Jonasza", "Bieguny", "HIDEOUT/Kryjówka", czy "Hindełe. Siostra Sztukmistrza". Na scenie wybitni twórcy: Mariusz Bonaszewski, Paweł Passini, Paweł Janyst, Beata Passini, D'Roots Brothers, Daniel Moński. Całość w efektownej oprawie wizualizacji Marii Porzyc.
Festiwalowy program dopełniają master class przygotowane przez festiwalowych gości: "Słowo na scenie, niewykorzystany potencjał" (Maja Komorowska), "Słowo pisane a słowo mówione" (Irena Jun), "Słowo przemienione w gest sceniczny" (Cláudia Martins and Rafael Carriço, Vortice Dance Company z Portugalii).
Są też warsztaty dla najmłodszych odbiorców w wieku 0-6 lat. Zajęcia umuzykalniające wg teorii E.E.Gordona poprowadziła Natalia Wicher. Składają się one w dużej mierze ze śpiewanek zróżnicowanych tonalnie i rytmicznie oraz rytmiczanek w typowych i nietypowych metrach.
Wszystkie festiwalowe wydarzenia odbywały się w Art_Inkubatorze w Fabryce Sztuki w Łodzi.
Zadanie zrealizowane dzięki dofinansowaniu z budżetu Miasta Łodzi.
Dofinansowano ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu "Kultura - Interwencje2018".
