„UWAGA Człowiek! Napięcia miasta” to program artystyczno-edukacyjny Fabryki Sztuki. To całoroczny cykl warsztatów, spotkań, prezentacji, spektakli, performansów i różnorodnych działań edukacyjno-artystycznych, z bardzo silnym kontekstem społecznym, który realizowany był w 2013 roku. W centrum zainteresowań znajdował się Człowiek i jego sposób funkcjonowania w skomplikowanym Systemie jakim jest Miasto. Projekt realizowany był dzięki wsparciu finansowemu Urzędu Miasta Łodzi i Narodowego Centrum Kultury.
Projekt był kontynuacją i rozwinięciem doświadczeń wynikających z największego projektu artystyczno-społecznego CHOREI jakim jest „Oratorium Dance Project” zrealizowany w 2011 i 2012 roku.
Celem projektu było szukanie oraz odkrywanie talentów ludzkich i kreatywnych potencjałów ukrytych w wykluczonych obszarach naszego miasta. Chcieliśmy aktywizować pod względem działań artystyczno-społecznych te grupy społeczne naszego miasta, do których tego typu działalność (warsztatowa, teatralna, performerska, muzyczna, animacyjna) zazwyczaj nie dociera. Chcieliśmy wkroczyć z działaniami artystycznymi w tzw. “przestrzenie wykluczone”, społecznie i artystycznie “ukryte/nieodkryte”, odcięte od głównego nurtu życia miasta, niewygodne, niebezpieczne. Chcieliśmy te miejsca odczarować i dać im możliwość mówienia o sobie. Chcieliśmy odsłonić ich realny wizerunek, daleki od stereotypowych ocen.
Chcieliśmy wejść w obszary uznawane za najtrudniejsze społecznie, wyznaczone przez: bezdomność, brak rodziny, samotność, defaworyzację, starość, brzydotę, zaniedbanie, niebezpieczeństwo, wychodzenie poza granice prawa. Projekt był próbą przewartościowania tych zjawisk. Artyści i animatorzy swoimi działaniami wnikali w tkankę miejską z jej urokami i przekleństwami, mobilizując uczestników działań do kreacji i wspólnych aktów tworzenia.
W wydarzeniach wzięli udział m.in. mieszkańcy łódzkich domów dziecka i ośrodków opiekuńczo-wychowawczych, ośrodków dla bezdomnych, mieszkańcy ulicy Abramowskiego.
W ramach wydarzeń towarzyszących odbyła się prezentacja spektaklu „Sen nocy letniej” w wykonaniu więźniów z Zakładu Karnego w Opolu Lubelskim, międzynarodowego spektaklu „Displaced Women” z Berlina, zbiorowej instalacji multimedialnej „Dom / awatar / translokacja”, oraz performensu „Prakrzyk” wykonananego w przestrzeni miejskiej.
Działania społeczne realizowane w ramach programu „UWAGA Człowiek! Napięcia miasta”
1. „Dom / awatar / translokacja” – cykl warsztatów zakończony wystawą multimedialną (luty-marzec 2013, wystawa: 8 marca 2013, godz. 18:00 Galeria Fabryki Sztuki w Łodzi)
Punktem wyjścia dla warsztatów była instalacja Pawła Korbusa „ciało – dom – energia – materia – śmierć” – drewniany domek ogrodowy, miejsce śmierci bezdomnego. Nawiązując do tej pracy uczestnicy pracowali nad zagadnieniem „domu”, „wyobrażenia domu”, „awataru domu” w kontekście osobistym i społecznym, co szerzej można opisać posługując się hasłami:
Dom emocjonalny / ciało – dom / dom – zmysły
Dom – pamięć – swoboda – trauma
Dom – miejsce / dom – tęsknota za miejscem
Dom – spotkanie / dom – odosobnienie
Dom przenośny / translokacja / nomadyzm
Dom – tymczasowość – zawieszenie – chwilowość
Ciało – dom – energia – materia – śmierć
W odpowiedzi na temat „Dom / awatar / translokacja” każdy z uczestników warsztatu miał okazję do stworzenia własnej wypowiedzi artystycznej, według zasady i w formie najbardziej mu odpowiadającej. Warsztat obejmował prace grupowe i indywidualne konsultacje laboratoryjne. Całość zakończyła się przygotowaniem wspólnej multimedialnej wystawy i cyklu performensów autorstwa uczestników.
2. “BRZYDAL” – cykl warsztatów tanecznych i teatralnych z młodzieżą, zakończonych przygotowaniem spektaklu (marzec-październik 2013, premiera spektaklu: 18, 19 października 2013, godz. 19:00, Teatr Szwalnia w Łodzi)
Projekt zakładał cykl warsztatów (kontynuacji spotkań prowadzonych w 2011 i 2012 roku w ramach „Oratorium Dance Project”), opartych na technikach tańca współczesnego, pracy z ciałem oraz głosem. Ciało było głównym nośnikiem informacji dopełnionym słowem i śpiewem. Warsztaty zakończyły się prezentacją wspólnie przygotowanego spektaklu.
Spektakl poruszał problem brzydoty. Pojęcie brzydoty (dość często kojarzone z postindustralnym charakterem Łodzi) zostało wyodrębnione w XIX wieku jako oddzielna kategoria estetyczna, wykorzystywana szeroko jako “estetyczne plus”, a więc specyficzna odmiana pozytywnej wartości, a może nawet piękna.
Spektakl „Brzydal – czyli o odkrywaniu piękna w brzydocie” jest próbą pokazania, że wartości brzydoty i piękna zostały poważnie zredefiniowane przez współczesną rzeczywistość, często wręcz zamienione. To co było piękne stało się brzydotą, a to co było brzydkie – czym jest? Poszukamy odpowiedzi na pytania: Kto wyznacza współczesne kanony piękna? Kto jest brzydki, a kto jest piękny? Jakimi kategoriami się kierujemy przy określaniu granic tych pojęć? Jakie skutki wynikają z określania granic „piękne/brzydkie”?
3. “ABRAMKA Fest” – projekt angażujący społeczność lokalną ulicy Abramowskiego, cykl warsztatów i ulicznych inicjatyw zakończonych festiwalem Ulicy Abramowskiego (maj-czerwiec 2013, finał: 29 czerwca 2013, godz. 16:00, park przy ul. Abramowskiego)
“ABRAMKA Fest” to szereg warsztatów, spotkań i działań prowadzonych z mieszkańcami tytułowej Abramki. To wspólne działania teatralne w nieteatralnej przestrzeni jednej z najbardziej zdegradowanych i biednych ulic Łodzi, znajdującej sie nieopodal Fabryki Sztuki. Ulica Abramowskiego to jedna z najciekawszych ulic Łodzi i jednocześnie jedna z najbardziej zaniedbanych.
Wraz z mieszkańcami staraliśmy się lepiej poznać historię miasta i ulicy oraz próbowaliśmy odkrywać i konfrontować się z własnymi korzeniami, osobistymi i rodzinnymi doświadczeniami. Poznając talenty i ambicje sąsiadów chcieliśmy ożywić i uaktywnić to miejsce.
W ramach „ABRAMKA Fest” zostały przeprowadzone wraz z mieszkańcami warsztaty rękodzieła, projektowania instrumentów, warsztaty fotograficzne, filmowe, muzyczne, warsztaty literackie (wspólne opracowanie gazety wydawnictwa ulicy Abramowskiego), warsztaty teatralne, ruchowo-akrobatyczne oraz warsztaty parcour. Podczas czerwcowego finału „ABRAMKA Fest” uczestnicy projektu zaprezentowali efekty dwumiesięcznej pracy warsztatowej. Impreza miała formę artystycznego festynu.
4. “LULABAJKI” – projekt artystyczno-edukacyjny z udziałem Wielkiego Chóru Młodej CHOREI oraz dzieci z domów dziecka, cykl warsztatów zakończonych multimedialnym koncertem (wrzesień-grudzień 2013, premiera koncertu: 9, 10 grudnia 2013, godz. 19:00, Teatr Muzyczny w Łodzi)
“LULABAJKI” to projekt, którego celem było przeprowadzenie jesienią 2013 roku cyklu warsztatów muzycznych i plastycznych dla dzieci. Projekt kończył się koncertem finałowym z udziałem profesjonalnych muzyków jazzowych. Projekt składał się z dwóch zasadniczych części: cyklu otwartych warsztatów w 10 placówkach opiekuńczo-wychowawczych i domach dziecka oraz przygotowania finałowego koncertu z wyłonioną grupą dziecięcych uczestników, muzykami jazzowymi oraz Wielkim Chórem Młodej CHOREI.
Podczas koncertu zaprezentowany został repertuar inspirowany kołysankami i bajkami dla dzieci. Utwory opracowane są w nowoczesnych aranżacjach jazzowych i polifonicznych, autorstwa kompozytora Tomasza Krzyżanowskiego. Akompaniują profesjonalni muzycy jazzowi (Paweł Odorowicz – altówka, Jakub Pałys – fortepian, Hubert Zemler – perkusja, Wojtek Traczyk – kontrabas). Koncert wzbogacony jest przestrzennymi wizualizacjami przygotowanymi przez duet ElektroMoon Vision.
5. “WSZĘDODOMNI” – projekt angażujący mieszkańców ośrodków dla bezdomnych, cykl warsztatów oraz pokazy pracy (marzec-październik 2013, pokaz pracy: 23 października 2013, Fabryka Sztuki w Łodzi)
W ramach tego modułu animatorzy i artyści starali się wniknąć w trudną przestrzeń ośrodków dla bezdomnych w Łodzi. Celem było rozpoznanie ich sytuacji życiowej oraz próba aktywizacji, motywacji i pomocy, poprzez spotkania, rozmowy oraz prowadzenie warsztatów artystycznych i teatralnych.
Podczas warsztatów wspólnie odkrywaliśmy i próbowaliśmy przepracować osobiste historie i wspomnienia mieszkańców ośrodka z czasów normalnego funkcjonowania w społeczeństwie. Kolejne etapy wspólnej pracy dawały możliwość twórczego wykorzystania swoich, często trudnych doświadczeń, odkrycia w nich pozytywów, wartości i siły. W trakcie realizacji tego modułu mogliśmy się przekonać, że wiele osób posiada uzdolnienia artystyczne, które często pozostają nieodkryte. Dzięki cyklicznym zajęciom motywowaliśmy uczestników do regularnej pracy twórczej. Projekt realizowany był w ośrodku męskim w Łodzi. Tygodniowe sesje warsztatowe zakończone były pokazami pracy. W ramach projektu odbyły się: warsztaty fotograficzne, warsztaty śpiewu, warsztaty teatralne oraz opowiadania historii, warsztaty graficzne i plastyczne.
6. „PAMIĘĆ CIAŁA / PAMIĘĆ MIEJSCA / PAMIĘĆ PUSTKI” – projekt kierowany do seniorów powyżej 60 roku życia, warsztaty i performance (wrzesień-grudzień 2013, performance: 8 listopada 2013, godz. 18:00, Fabryka Sztuki w Łodzi)
Trzymiesięczne warsztaty teatralno-performatywne skierowane były do osób starszych, powyżej 60 roku życia. Głównym celem działań warsztatowych było przywołanie pamięci indywidualnej i zbiorowej oraz przepracowanie jej w działanie twórcze. Inspirację czerpaliśmy ze starych fotografii, przedmiotów, kartek na żywność czy dawnych listów. Bazując na indywidualnym doświadczeniu życiowym, przeżyciach z czasów powojennej Polski, komunizmu i ery postkomunistycznej. Przeprowadziliśmy szereg rozmów, które stanowiły bazę do wspólnych działań performatywnych. Odbyliśmy spacer po zakurzonych zakamarkach pamięci. Ukochana piosenka, wiersz, zapiski z pamiętnika były bazą do stworzenia świadectwa świata minionego. Jednocześnie szukaliśmy historii zapisanych w ciele. Odkrywaliśmy pamięć i transformowaliśmy ją w akt twórczy.
Podczas warsztatów korzystaliśmy z nowoczesnych mediów: video, projekcji, internetu, które nie są kojarzone ze starszymi osobami. Na zakończenie warsztatów wspólnie przygotowaliśmy pokaz pracy o performatywno – multimedialny charakterze.
Działania artystyczne realizowane w ramach programu „UWAGA Człowiek! Napięcia miasta”
1. “DOM / AWATAR / TRANSLOKACJA” – wystawa/instalacja multimedialna performera Pawła Korbusa, artysty z Teatru CHOREA. (8 marca 2013, Galeria Fabryki Sztuki w Łodzi, godz. 18:00)
2. “PRAKRZYK” – performance w przestrzeni miejskiej, powstały we współpracy z kompozytorem Jakubem Krzewińskim z Akademii Muzycznej w Łodzi, z udziałem Wielkiego Chóru Młodej CHOREI. (20 kwietnia 2013, Dziedziniec Manufaktury, godz. 13:00)
3. “SEN NOCY LETNIEJ” – spektakl w reżyserii Joanny Lewickiej, z udziałem więźniów z Zakładu Karnego w Opolu Lubelskim oraz zawodowych aktorów, m.in. z Teatru CHOREA i neTTheatre. (24 kwietnia 2013, Teatr Szwalnia, godz. 19:00)
4. “DISPLACED WOMEN” – spektakl w reżyserii Moniki Dobrowlańskiej, powstały we współpracy Multicultural City i Instytutu Polskiego w Berlinie, z udziałem aktorek z Niemiec, Polski i Białorusi, opowiadający o kobietach uwikłanych w traumatyczne doświadczenia II wojny światowej. (1-2 czerwca 2013, Teatr Szwalnia, godz. 19:00)
Program „UWAGA Człowiek! Napięcia miasta” Fabryki Sztuki realizowany był w partnerstwie z Teatrem CHOREA, dzięki wsparciu finansowemu Urzędu Miasta Łodzi i Narodowego Centrum Kultury.
